Pasieka

Charakterystyka murarki ogrodowej

Osmia rufa to jednopokoleniowy, wczesnowiosenny gatunek pszczoły z rodziny miesierkowatych (Megachilidae). Stosunkowo duża (10 – 12mm, 40 do 100 mg) pszczoła, gęsto owłosiona i, jak większość przedstawicieli rodziny, przenosząca pyłek na specjalnej szczoteczce na spodniej stronie odwłoka. Żyje samotnie, ale może w odpowiednich warunkach tworzyć bardzo duże kolonie . Ten pospolity w Europie gatunek wykorzystywany jest głównie do zapylania drzew owocowych.. Łatwość hodowli sprawia, że schronienia dla wielu gatunków samotnie żyjących dzikich pszczół (między innymi murarki ogrodowej) stanowią element ozdobny przydomowych ogródków oraz ogrodów botanicznych a ich hodowla często traktowana jest jako hobby.

Biologia

W ciągu roku murarka ogrodowa daje tylko jedno pokolenie. Pierwsze samce pojawiają się w kwietniu, a ostatnie samice oblatują rośliny do czerwca . Oblot dorosłe owady rozpoczynają już w temperaturze 15˚C . Murarka korzysta z pyłku i nektaru wielu gatunków roślin. Na liście roślin pokarmowych znajduje się ponad 150 gatunków.. Często wymienia się tu także gatunki wiatropylne, takie jak orzech włoski. Murarka jako miejsca gniazdowania wykorzystuje istniejące już szczeliny i otwory, takie jak pęknięcia w drewnianych konstrukcjach, suche łodygi roślin, szczeliny w zaprawie lub pustakach. Samica tworzy liniowe gniazdo składające się z 2 – 15 komórek oddzielonych przegrodami z błota zmieszanego ze śliną, gdzie do komórek budowanych i zaopatrywanych jako pierwsze składane są jaja, z których wylęgną się samice. Z jaj położonych bliżej wylotu powstaną natomiast samce. Gniazdo może mieć średnicę od 6-10mm, przy czym najwyższą liczbę komórek osiągają gniazda o średnicach granicznych 8-10 mm . Głębokość to 20 – 30 cm. Komórka ma zwykle ok. 6-86 mm a długość 9 – 18 mm .

Ostateczne zamknięcie gniazda ma większą grubość: 5 – 10 mm i jest najcięższe . Jednorazowe przygotowanie pokarmu dla czerwiu to około 30 wylotów (łącznie kilka tysięcy kwiatów, ok 10 kwiatów/ minutę). Za każdym razem pszczoła przenosi od 4 do 10 mg pyłku aż do osiągnięcia wartości 0.15 – 0.28 g pyłku/ komórkę (to, jak dużo pyłku zostanie złożone w komórce zależy głównie od jej średnicy, przeznaczonej płci potomstwa i warunków środowiskowych). W momencie gdy zaopatrzenie komórki osiągnie odpowiednią wartość (większą dla samic, mniejszą dla samców) samica wchodzi tyłem do gniazda i składa jajo, a następnie całość zamyka korkiem ze śliny i błota lub gliny (grubości ok. 1 – 2 mm). Tak powstaje podstawa do następnej komórki tworząc układ liniowy). Po kilku dniach z jaja wylęga się beznogi, ślepy czerw, który żywi się pozostawionym przez samicę pyłkiem. Po pewnym czasie produkuje srebrzysty oprzęd i do jesieni przechodzi przeobrażenie w dorosłego owada. W tej postaci zimuje. Wiosną, gdy zaczynają kwitnąć drzewa owocowe, z kokonów wychodzą pierwsze samce. Najpierw z komórek wygryzają się osobniki znajdujące się najbliżej wyjścia do gniazda. Gdyby jednak rozwój komórki położonej bliżej wyjścia opóźniał się, inne osobniki mogą przegryźć się przez nią . Samce przez około tydzień odżywiają się na kwiatach w pobliżu kolonii i oczekują na samice. Te, gdy się pojawią, od razu kopulują z samcami i następnego dnia przystępują do budowy i zaopatrywania pierwszych komórek. Tempo budowy komórki zależy głównie od wieku pszczoły (samice żyją około 4-6 tygodni), warunków pogodowych i dostępności pokarmu. Jeżeli w sezonie gotowe gniazdo poddane zostanie wstrząsowi, może to obniżyć przeżywalność potomstwa i skutkować mniejszym procentem wygryzających się wiosną owadów. W czasie zimowania kokony zawierające dorosłe owady lepiej znoszą stale niska temperaturę (ok. 0 st. C) niż cieple i łagodne, lub bardzo mroźne zimy.

                Murarki pod względem intensywności oblotu kwiatów i pracowitości zdecydowanie przewyższają pszczoły miodne. Do zapylenia hektara sadu wystarczy (w zależności od gatunku drzew) od 550 do 3100 samic (czyli około 1670 – 9400 kokonów) . Jest to liczba znacznie mniejsza od koniecznej do wykonania tej pracy liczebności rodzin pszczoły miodnej.

Hodowla i budowa gniazd

Chów murarek ogrodowych jest niezwykle prosty i nie wymaga tylu zabiegów co przy rodzinach pszczelich. Z tych względów (oraz dlatego, że nawet kilkutysięczna kolonia tych owadów nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka) coraz częściej hotele dla pszczół” trafiają do ogródków przydomowych.  Pszczoły samotnice nie są wybredne, zasiedlają otwory różnych kształtów w szerokim wachlarzu materiałów . Jednakże w celu zwiększenia liczebności populacji warto stosować kilka zasad zwiększających atrakcyjność przygotowanych przez nas siedlisk dla pszczół samotnic. Wiele badań prowadzono nad preferowanym materiałem gniazdowym. Zdecydowanie najlepsze wyniki hodowli uzyskiwano wykorzystując   puste łodygi  trzciny pospolitej.

Gniazda powinny znajdować się w miejscach osłoniętych od wiatru i koniecznie zabezpieczonych przed deszczem. Wyjścia do gniazd powinny być skierowane na południe lub południowy wschód, tak aby poranne słońce ogrzewało otwory wejściowe i nocujące w gniazdach samice. Nie jest to warunek konieczny, ale dobra wystawa pozwala owadom na rozpoczęcie pracy już wczesnym rankiem. Dobrze nasłoneczniona powierzchnia z wejściami do gniazd posiada wysoka temperaturę, która zwiększa metabolizm murarek i pozwala na bardziej efektywna pracę. W czasie susz można zwiększać liczebność kolonii nawadniając glebę w pobliżu gniazd. W wysokiej temperaturze aktywność owadów bardzo wzrasta. Murarki muszą jednak przeznaczać więcej czasu na poszukiwanie materiału do budowania przegród i zamknięć do gniazd. Przez zapewnienie im w pobliżu odpowiedniego budulca zmniejszamy znacząco wydatki energetyczne owadów, co przekłada się na atrakcyjność tworzonych przez nas siedlisk i szybszy wzrost populacji. Często stosowane przy większych hodowlach jest otoczenie gniazd i wejść do nich siatką o stosunkowo dużym oczku, żeby zabezpieczyć murarki przed atakami ptaków. Chociaż murarka gniazduje na dużym zakresie wysokości od powierzchni ziemi do

kilku metrów w górę, to jednak zwykle hodowlę umieszcza sie na wysokości od 1 metra do 3 metrów nad powierzchnią ziemi, aby zapewnić dobre warunki wilgotnościowe, i zabezpieczenia przed drapieżnikami, czy wstrząsami. Lokalizując gniazdo warto upewnić się, czy w pobliżu znajduje się odpowiednio duża i bogata baza pokarmowa składająca się z ozdobnych i ruderalnych roślin zielnych, krzewów i drzew owocowych. Często jednak wystarczy także bliskość lasów sosnowych, dębów, lip czy klonów. Należy starać się zminimalizować odległość bazy pokarmowej od gniazd, co minimalizuje nakład pracy i czas ukończenia komórki. Skutkuje to szybszym wzrostem populacji i mniejszym ryzykiem opanowania komórki przez pasożyty. Odpowiednio przygotowane i stabilnie umocowane gniazda wystawia się w miejscu naturalnego występowania murarki ogrodowej przed rozpoczęciem kwitnienia kwiatów w ogrodach i sadach.